Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) 

Verband der deutschen sozial-kulturellen Gesellschaften in Polen (VdG)

ZNSSK

Mniejszość Niemiecka jest największą spośród uznanych mniejszości narodowych w Polsce. Ze względów historycznych zamieszkuje przede wszystkim południowo-zachodnie (Śląsk), północno-zachodnie (Pomorze, Kujawy) oraz północno-wschodnie (Warmia i Mazury) części Rzeczpospolitej Polskiej.
Niemal wszystkie organizacje mniejszości niemieckiej zrzeszone są w organizacji dachowej, jaką jest Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) z siedzibą w Opolu. ZNSSK reprezentuje mniejszość niemiecka w politycznych kontaktach zarówno w Polsce jak i w Niemczech. Prowadzi także intensywną pracę kulturalną, medialną oraz działalność na rzecz zachowania i rozwoju języka niemieckiego.

Cele Statutowe ZNSSK: 

1. Pośredniczenie w rozwiązywaniu spraw pomiędzy poszczególnymi członkami związku, w których zachodzi potrzeba uzgodnienia ich interesów,
2. Reprezentowanie interesów członków związku w stosunkach z polskimi organami państwowymi, samorządowymi, stowarzyszeniami i innymi polskimi organizacjami społecznymi i kulturalnymi,
3. Reprezentowanie interesów członków związku w stosunkach z organami państwowymi republiki federalnej Niemiec, z organami poszczególnych krajów związkowych i w stosunkach z niemieckimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i konsularnymi działającymi w Polsce,
4. Reprezentowanie członków związku przy nawiązywaniu i realizowaniu istniejącej partnerskiej współpracy między ich stowarzyszeniami w Polsce a innymi polskimi stowarzyszeniami, między ich stowarzyszeniami a stowarzyszeniami i organizacjami niemieckimi w Polsce i poza jej granicami, w szczególności w Niemczech jak również w innych krajach niemieckojęzycznych oraz z organizacjami innych mniejszości narodowych, także przez działalność gospodarczą,
5. Pielęgnowanie i rozwój kultury i oświaty niemieckiej,
6. Dbałość o rozwój mediów niemieckojęzycznych,
7. Poszukiwanie i rozpoznawanie możliwości uzyskania wsparcia finansowego dla związku i członków związku,
8. Podtrzymywanie tożsamości narodowej i językowej Niemców w Polsce [1]

Verband der deutschen sozial-kulturellen Gesellschaften in Polen (VdG)

Swoją działalność Mniejszość Niemiecka prowadzi w organizacjach ulokowanych w tzw. domach spotkań (DFK). Większe organizacje, jak np. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim czy Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego są organizacjami regionalnymi, pod których skrzydłami działalność prowadzi nawet kilkaset mniejszych DFK. Na Warmii i Mazurach istnieje także regionalna organizacja dachowa grupująca mniejsze organizacje w swoim regionie. Inne organizacje (głównie w południowo-zachodniej Polsce) są organizacjami samodzielnymi.

Swoja działalność Mniejszość Niemiecka prowadzi w około 500 punktach na terenie Polski. Istnieją także organizacje Mniejszości Niemieckiej koncentrujące się na konkretnej działalności, jak np. Niemieckie Towarzystwo Oświatowe, Towarzystwo Dobroczynne na Śląsku Opolskim, Związek Śląskich Rolników, Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej, Górnośląskie Centrum Kultury i Spotkań im. Josepha von Eichendorffa w Łubowicach, Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej, Centralna Biblioteka im. Eichendorffa w Opolu i wiele innych. [1]

Najważniejsze Projekty: 

Sobotnia lekcja w domu – książeczka z pomysłami / Samstagskurs zu Hause – Ideenheft

Ze względu na pandemię koronawirusa nasze sobotnie zajęcia odbyły się bez zwyczajowych spotkań z rodzicami. Ponieważ rodzice nie mogli uczestniczyć w sobotnich kursach, część sobotnich kursów przywieźliśmy do domu. Tak powstał zeszyt z pomysłami na sobotni kurs – zbiór zadań i pomysłów do codziennego wykorzystania języka niemieckiego. Sześć publikacji, każda po 40 stron, pełnych krzyżówek, propozycji gier, rymowanek, stron do kolorowania i innych zadań, zostało rozdanych dzieciom biorącym udział w sobotnim kursie. Powinni podtrzymywać zainteresowanie dzieci językiem niemieckim i angażować rodziców w zajęcia językowe.

Wydawcą był Związek Niemieckich Towarzystw Społeczno-Kulturalnych w Opolu.

Publikacja „Zeszyt pomysłów na sobotnie kursy” została sfinansowana ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ojczyzny Republiki Federalnej Niemiec.

Fakty i Liczby

Sobotnie kursy Związku Towarzystw Niemieckich (VdG) są oferowane przez organizacje mniejszości niemieckiej w Polsce, do których skierowane są przede wszystkim dzieci niemieckiej grupy etnicznej w Polsce. Dzięki sobotnim kursom język niemiecki, kultura, historia i tradycja mniejszości niemieckiej są przekazywane najmłodszemu pokoleniu. Projekt realizowany jest nieprzerwanie od 2010 roku. W każdej edycji projektu uczestniczy ponad 1000 dzieci z całego kraju.

Co roku VdG organizuje dwie edycje projektu: wiosenną od marca do czerwca, jesienną od września do grudnia.

Organizatorem projektu jest VdG, ale organizację i realizację zleca lokalnym strukturom mniejszości niemieckiej – tzw. Grupom Przyjaźni Niemieckiej (DFK). W latach 2010-2020 w organizacji sobotnich kursów wzięło udział ponad 200 DFK, w większości z województw opolskiego i śląskiego. Czasami jednak kursy sobotnie odbywają się również na północy kraju. Niektóre DFK organizują sobotnie kursy nieprzerwanie od początku projektu w 2010 roku. Nowe DFK dołączają do projektu z edycji na edycję.

Każda edycja sobotniego kursu składa się z 10 wydarzeń. Sobotni kurs odbywa się wówczas na terenie DFK w terminie ustalonym przez DFK z rodzicami dzieci uczestniczących w kursie. Każde wydarzenie trwa około 2,5 godziny i jest prowadzone przez prowadzącego kurs. Lider kursu jest zawsze mianowany przez DFK. DFK samodzielnie decyduje, kto będzie odpowiedzialny za opiekę nad dziećmi.

Projekt jest finansowany przez Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Ojczyzny Republiki Federalnej Niemiec oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP ( MSWIA ).[2]

Więcej o projekcie można przeczytać na stronie programu

Ożywienie domów spotkań

W ostatnich dniach koordynatorzy regionalni projektu „Ożywienie domów spotkań” zebrali się na dorocznym spotkaniu, aby podsumować projekt w minionym i cele na nadchodzący rok. Był to pierwszy rok od pandemii, na który koronawirus nie miał już tak silnego wpływu; dzięki temu projekty nie musiały już odbywać się w formacie online. „Najważniejszą rzeczą dla uczestników było zaspokojenie silnej potrzeby spotkań w kręgu mniejszości niemieckiej”, mówi koordynatorka projektu, Sybilla Dzumla.

W ciągu całego roku zrealizowanych zostało 675 (!) wydarzeń w prawie 300 kołach przyjaźni DFK lub w lokalnych organizacjach mniejszości niemieckiej. Ubiegłoroczny temat przewodni był ponadregionalny: „W poszukiwaniu śladów w moim regionie – mieszkańcy starych kamienic i ich historie”, co było okazją dla organizacji, by dotrzeć do licznych, nieodkrytych do tej pory historii rodzinnych. Zrealizowano ponadto liczne projekty dotyczące historii lokalnej, warsztaty na tematy związane z literaturą, historią regionalną czy zwyczajami takimi jak majówka, tradycje wokół św. Marcina czy tradycje adwentowe. Dzięki wspólnym spotkaniom młodzież miała okazję spotkać się ze starszymi przedstawicielami mniejszości i w ten sposób nauczyć się od nich dawnych zwyczajów i tradycji: tradycyjnych pieśni czy gotowania na podstawie starych przepisów.

Zasady (fragment dokumentu)

Temat przewodni 2023 „Odkrywanie własnych korzeni” Możliwe projekty: -wystawy tematyczne -prezentacje i wykłady -spotkania tematyczne (historia Niemiec, historia lokalna, obyczajowość, język i literatura, praca pokoleniowa) -warsztaty z zachowania obyczajów, kultury i historii dla wszystkich pokoleń – na wszystkie pozostałe warsztaty polecamy skorzystać z LERNRAUM projekt .pl – projekty kultury młodzieżowej skierowane do mniejszości – spotkania tematyczne w święta tj. Wszystkich Świętych, Dzień Jedności Niemiec, Dzień Żałoby Narodowej -Wizyty w partnerstwie* -Działania sportowe, które mogą być zatwierdzone zgodnie z odrębną definicją** – w 2023 roku w ramach projektów historii lokalnej nie ma możliwości spływów łodzią – w okresie przedświątecznym możliwe są tylko warsztaty, w ramach małych projektów nie są możliwe tradycyjne spotkania adwentowe • Dotacja musi być wydatkowana zgodnie z zasadą oszczędności . Podwójne finansowanie lub łączenie dwóch lub więcej grantów BMI w kontekście małego projektu jest zabronione. • Wnioskodawcami są DFK (przy wsparciu opiekunów projektów), a także liderzy społeczności DMI. Wniosek należy złożyć co najmniej 1 miesiąc przed rozpoczęciem projektu. • Każda grupa DMI (każdy DFK) może aplikować i organizować maksymalnie 4 projekty rocznie. • Nie jest możliwe sfinansowanie projektu w 100%,(..)

Deutsch AG

Sytuacja w szkołach, pozbawiająca wielu uczniów możliwości nauki języka niemieckiego jako języka mniejszości w wymiarze trzech godzin tygodniowo, postawiła nas przed koniecznością zrekompensowania uczniom redukcji godzin dydaktycznych oraz zapewnienia im nauki języka niemieckiego na dotychczasowym poziomie. Tak narodził się pomysł na „produkt” edukacyjny – projekt „Deutsch AG” w rozszerzonym formacie.
Projekt „Deutsch AG” w nowej odsłonie skierowany jest w szczególności do uczniów klas 4-8 szkół podstawowych, którzy uczą się języka niemieckiego jako języka mniejszości. Projekt oferuje dwie dodatkowe lekcje tygodniowo, organizowane na terenie szkoły po zakończeniu regularnych zajęć i poza programem nauczania. Dzięki temu uczniowie mają możliwość dalszego rozwoju w zakresie języka oraz zyskania nowych wiadomości z zakresu wiedzy o regionie, kulturze i historii obszaru niemieckojęzycznego.

Youth Box 2023

„Jugendbox” to projekt dla młodzieży z mniejszości niemieckiej w Polsce, który swój debiut w 2015 roku świętował czterema przedstawieniami teatralnymi i nadal cieszy się ogromnym powodzeniem zarówno wśród uczestników, jak i publiczności.

Festiwal Kultury Mniejszości Niemieckiej

Festiwal Kultury Mniejszości Niemieckiej, który odbywa się co trzy lata w Hali Stulecia we Wrocławiu, ma na celu zaprezentowanie szerokiemu gronu odbiorców bogactwa oferty kulturalnej mniejszości niemieckiej, począwszy od muzyki chóralnej, poprzez pop, jazz , arie operowe i muzyczne evergreeny do przebojów, orkiestry dęte i zespoły wokalne wystarczające do tańca.

Serwis „Kocham język”

powstał w 2016 roku w ramach projektu VdG w Polsce i Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Niemczech. Skierowany jest przede wszystkim do mieszkańców Polski.

Celem projektu było promowanie codziennego i publicznego używania języka niemieckiego, a także zgromadzenie grupy, która publicznie okazywałaby swoje zamiłowanie do języka niemieckiego. W tym celu stworzono znak wizualny, który można nosić i służy jako znak przywiązania do języka niemieckiego. Ten znak ma na celu poinformowanie innych osób, że użytkownik:

• Lubi język niemiecki, lubi go używać i słuchać.
• Cieszy się, gdy ktoś mówi do niego po niemiecku.
• Język niemiecki opanowała na poziomie komunikatywnym.
• Akceptuje i docenia, gdy mówi się po niemiecku, niezależnie od poziomu znajomości języka.
• Docenia znajomość języka niemieckiego, może pomóc językowo, ale nie będzie krytykować poziomu innych użytkowników.
• Noszenie symbolu nie jest oznaką przynależności narodowej.

LernRAUM.pl

o tym projekcie przeczytacie również na naszym Portalu.

Związek jest współorganizatorem Platformy Edukacyjnej. ( razem z Towarzystwem Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim)

O innych  (i powyższych) programach można przeczytać na oficjalnej stronie Związku.

Młode pokolenie 

Centrum Młodzieżowe Mniejszości Niemieckiej

Przy ulicy Krupniczej 15 w Opolu mieści się, otwarte w czerwcu 2021 roku, Centrum Młodzieżowe Mniejszości Niemieckiej. Centrum pełnić ma trzy funkcje: miejsca spotkań młodych ludzi, przestrzeni dla ich rozwoju i ośrodka szkoleniowego. 

Historia powstania Centrum sięga 2019 roku: „Na spotkaniu delegatów, z inicjatywy zarządu ZNSSK w Polsce, podjęto decyzję o utworzeniu centrum młodzieżowego dla mniejszości niemieckiej. Ten krok postawił przed nami zadanie, by wreszcie wcielić ten śmiały pomysł w życie. Dzięki decyzji budżetowej Bundestagu z grudnia 2019 r., przy dużym poparciu pełnomocnika rządu federalnego ds. przesiedleńców i mniejszości narodowych, Bernda Fabritiusa, rzeczywiście się nam to udało. Chcielibyśmy z tego miejsca bardzo, bardzo podziękować za to wsparcie” – podkreślił podczas uroczystego otwarcia Michał Schlueter, członek zarządu ZNSSK w Polsce, odpowiedzialny za pracę z młodzieżą.

Głównym celem tej otwartej na nowe inicjatywy i pomysły instytucji jest stworzenie jak najlepszych warunków dla rozwoju i dostępności języka i kultury niemieckiej dla młodzieży mniejszości niemieckiej w Polsce

Media.

Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) należy do Federalnej Unii Narodowości Europejskich (FUEN)

Federalna Unia Narodowości Europejskich (FUEN)

• jest główną reprezentatywną i największą organizacją zrzeszającą autochtoniczne mniejszości narodowe, narodowości i wspólnoty językowe Europy. Obecnie zrzesza pod swoim parasolem ponad 100 organizacji członkowskich z 36 krajów europejskich, a co roku dołączają nowi członkowie.

• jest wspólnotą wzajemnego wsparcia, która reprezentuje interesy mniejszości europejskich na szczeblu regionalnym, krajowym, a zwłaszcza europejskim.

• utrzymuje dużą sieć europejskich regionów, decydentów politycznych, instytutów naukowych, instytucji kulturalnych i edukacyjnych, organizacji młodzieżowych, mediów i innych partnerów.

• działa na rzecz zachowania i promowania tożsamości, języka, kultury, praw i tradycji mniejszości europejskich.

• jest głosem mniejszości w organizacjach międzynarodowych, Unii Europejskiej, Radzie Europy, Organizacji Narodów Zjednoczonych i OBWE.

W ostatnich latach FUEN rozszerzył i skonsolidował swój zespół i obecność w trzech biurach we Flensburgu, Berlinie i Brukseli. Sukces koordynowanej przez FUEN Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej Minority Minority SafePack zapewnił organizacji nowy rodzaj widoczności i skonsolidowanej pozycji.
FUEN jest zarządzany przez Komitet Wykonawczy, który jest wybierany przez Zgromadzenie Delegatów i składa się z Prezydenta, sześciu Wiceprezesów i Prezydenta YEN (z urzędu). Od Kongresu FUEN 2016 we Wrocławiu/Wrocławiu (Polska) prezydencji przewodniczy Loránt Vincze, członek społeczności węgierskiej w Rumunii.[2]