ZSNWiM

Związek Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur. (ZSNWiM) w Olsztynie.

Cele Statutowe:

1. Zrzeszenie wszystkich stowarzyszeń, z statutu których wynika, że członkami ich Stowarzyszeń mogą być tylko osoby pochodzenia niemieckiego.
2. koordynowanie pracy stowarzyszeń.
3. wspieranie pracy stowarzyszeń.
4. integracja całego środowiska mniejszości niemieckiej.
5. wyrażanie dążeń i osiągnięć mniejszości niemieckiej oraz występowanie na rzecz jej potrzeb społecznych, socjalnych i kulturalnych wobec władz i instytucji państwowych i samorządowych.
6. propagowanie języka i kultury niemieckiej i pomoc charytatywna.
7. reprezentowanie stowarzyszeń przed władzami, urzędami i instytucjami Rzeczpospolitej Polskiej oraz podobnymi stowarzyszeniami działającymi w kraju i za granicą.
8. tworzenie podstaw lepszego, wzajemnego zrozumienia i współpracy między narodem polskim i niemieckim. [2]

ZSNWiM

podpisał  trzy umowy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie:
– dnia 16.03.2023 na realizację zadania „Działalność Księgowej ZSNWiM”
– dnia 15.03.2023 na realizację zadania „IX Letnia Olimpiada Młodzieży Mniejszości Niemieckiej Warmii i Mazur”
– dnia 15.03.2023 na realizację zadania „Miesięcznik informacyjno-kulturalny mniejszości niemieckiej mITTEILUNGSBLATT”” [1]

Media związane z ZSNWiM:

„Allensteiner Welle”

Redakcja powstała w 2001 roku z inicjatywy Związku Stowarzyszeń Niemieckich w byłych Prusach Wschodnich. Audycja finansowana jest przez instytut d.s. Stosunków Zagranicznych (IFA), ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec i Radio Olsztyn. Naszym zadaniem jest przybliżanie spraw mniejszości nimieckiej oraz rozpowszechnianie języka i kultury niemieckiej. Tym samym wnosimy wkład w polepszanie stosunków polsko-niemieckich.

Co to jest „Allensteiner Welle”?

„Allensteiner Welle” jest magazynem kulturalno-informacyjnym w języku niemieckim. Składa się on z krótkich wiadomości, reportaży, sond oraz relacji. Program ukazuje prace 25 organizacji niemieckich z województwa warmińsko-mazurskiego. Przeprowadzane są wywiady z artystami, politykami i pisarzami, jak także reportaże z odbywających się seminariów dotyczących polsko-niemieckich, niemieckich czy europejskich spotkań.

Gdzie można nas usłyszeć?
„Allensteiner Welle” (co niedziela o godz. 20.05-20.30) to tygodniowy magazyn kutturalno-informacyjny w języku niemieckim. Audycja jest nadawana przez publiczną rozgłośnie regionalną Radio Olsztyn, na częstotliwościach:
Olsztyn 102,3 FM,
Elbląg 103,4 FM,
Giżycko 99,6 FM
Audycji można także słuchać przez internet: www.ro.com.pl

Redakcja:

Anna Przywoźna – redaktor audycji radiowej

Uwe Hahnkamp – moderator audycji

Redaktor naczelny Mitteilungsblatt – Lech Kryszałowicz / poniżej Wizytówki Związku znajduje się najnowszy numer czasopisma.

Związek Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur ZSNWiM stanowi 16 Stowarzyszeń (z osobowością prawną) nie licząc Związku):

1. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic
2. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej na Warmii i Mazurach z siedzibą w Biskupcu
3. Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego Ziemi Elbląskiej w Elblągu
4. Stowarzyszenie Mniejszości Narodowej Niemieckiej “Mazury” w Ełku
5. Niemieckie Stowarzyszenie Kulturalno – Socjalne w Giżycku
6. Niemieckie Stowarzyszenie „Natangia” w Górowie Iławeckim
7. Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej w Iławie
8. Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej w Kętrzynie
9. Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Warmia” w Lidzbarku Warmińskim
10. Stowarzyszenie Ludności Niemieckiej „Herder” w Morągu
11. Mrągowskie Stowarzyszenie Niemieckie Miasta i Rejonu Mrągowa „Niedźwiedzia Łapa”
12. Stowarzyszenie do Pielęgnowania Dóbr Kultury Niemieckiej im. „Emila von Behringa” w Olsztynku
13. Ostródzkie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Jodły”
14. Piskie Stowarzyszenie Niemieckie Miasta i Rejonu Pisz „Roś”
15. Stowarzyszenie Kulturalne Niemców „Heimat” w Szczytnie
16. Stowarzyszenie Niemieckie Miasta i Regionu Węgorzewo – „Mamry”

Historia

Początki 1990 – 1991

W roku 1989 w polityce polskiego rządu wobec mniejszości narodowych nastąpiły zasadnicze zmiany. Wspólna deklaracja ówczesnego kanclerza Niemiec Helmuta Kohla i polskiego premiera Tadeusza Mazowieckiego z 14.11.1989 mówi w punkcie 45 o zachowaniu i rozwoju tożsamości kulturalnej osób i grup ludności niemieckiego pochodzenia. W Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie założone zostało Biuro ds. Mniejszości Narodowych. Po długim czasie pojawiła się tym samym możliwość ukonstytuowania się stowarzyszeń niemieckich w Polsce. Już w styczniu 1990 roku zarejestrowano na Śląsku pierwsze niemieckie organizacje mniejszościowe w Gliwicach i Opolu.

Na terenie Warmii i Mazur do założenia pierwszych organizacji doszło z pewnym opóźnieniem. Działania te zainicjował rolnik niemieckiego pochodzenia Paul Gollan z Najdymowa koło Biskupca, który począwszy od marca 1989 roku w każdy weekend razem z Georgem Taube i Henrykiem Pompeckim jeździł i zbierał podpisy od mieszkańców niemieckiego pochodzenia. W kwietniu 1989 roku doszło do pierwszego spotkania założycielskiego. W listopadzie 1990 roku w olsztyńskim Sądzie zarejestrowane zostało pierwsze stowarzyszenie na Warmii i Mazurach pod nazwą Społeczno-Kulturalne Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej na Warmii i Mazurach z siedzibą w Biskupcu.

Ostpreußenblatt donosił 8 września 1990 roku (Ansgar Graw): Jesteśmy i pozostaniemy Niemcami. Również Wschodnioprusacy w kraju zaczynają się organizować. Jak wielu Niemców żyje jeszcze w południowych Prusach Wschodnich? Paul Gollan nie chce wdawać się w liczbowe spekulacje, zwłaszcza, że dotychczasowe polskie statystyki zaprzeczały istnieniu jakichkolwiek grup ludności niemieckiej. Ale dynamiczny rolnik, (…) w ostatnich tygodniach (…) wciąż natrafiał na nieznanych mu do tej pory rodaków. Od tego właśnie momentu Warmiak ten z wielkim zaangażowaniem stara się zorganizować Niemców w Prusach Wschodnich, na początek na Warmii: „Do tej pory zarejestrowałem na tej liście ponad 800 Niemców, wszyscy sami się podpisali.” (…) Obecnie pomagają mu inni Niemcy z kręgu jego znajomych. Również oni jeżdżą z listami po wsiach, po gospodarstwach, zbierają nazwiska i adresy rodaków i proszą o podpis będący świadectwem przyznania się do ich narodowości. Cel Gollana: by analogicznie do sytuacji na Górnym Śląsku, (…) również w Prusach Wschodnich powstała reprezentacja interesów pozostałych w kraju ludzi.

Ważną rolę w powstaniu stowarzyszeń niemieckich na terenie Warmii i Mazur odegrało Ziomkostwo Prus Wschodnich Landsmannschaft Ostpreußen, które wytrwale działało w Polsce, na miejscu. Próbowało, przede wszystkim transportami z pomocą i zbieranymi pieniędzmi, łagodzić sytuację mieszkańców niemieckiego pochodzenia oraz nawiązywać wśród tej rozproszonej ludności kontakty.

Na początku listopada 1990 roku Ziomkostwo Prus Wschodnich zaprosiło 22 przedstawicieli mniejszości niemieckiej do Bad Pyrmont (Ostheim) na szkolenie, podczas którego mówiono o zakładaniu stowarzyszeń, tworzeniu statutów i innych zasadniczych problemach. Kolejne szkolenia odbyły się w marcu i listopadzie 1991 roku. Spotkania w Bad Pyrmont również w następnych latach były ważnym forum dyskusyjnym na temat wspólnej pracy niemieckich grup ludności i Ziomkostwa Prus Wschodnich. Ziomkostwo Prus Wschodnich dążyło do celu, by w każdym ze starych powiatów byłych Prus Wschodnich (Landkreise) założyć niemieckie stowarzyszenie i w ten sposób powiązać ich formę organizacji ze strukturą ziomkostwa, posiadającego jednostki organizacyjne odpowiadające starym powiatom, tzw. Ziomkostwa Powiatu / Kreisgemeinschaften. Utworzone grupy miałyby potem ściśle współpracować ze swoimi partnerskimi Ziomkostwami Powiatu w Niemczech.

W Olsztynie doszło w początkowym okresie do powstania od razu trzech nowych stowarzyszeń niemieckich. Od połowy roku 1990 utworzyły się Niezależne Stowarzyszenie Ludności Niemieckiego Pochodzenia „Korzenie” / „Wurzel” pod przewodnictwem Suchowskiego, Stowarzyszenie Polskich Obywateli Narodowości Niemieckiej pod przewodnictwem Hildegundy Butrym jak również Olsztyńskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej (OSMN) pod przewodnictwem Waltera Angrika. Olsztyńskiemu Stowarzyszeniu podporządkowane były oddziały terenowe z Iławy (przewodniczący Franz-Josef v. Czarnowski), Radoszy (Ewa Siedlecka), Lidzbarka Warmińskiego (Barbara Mickiewicz), Nidzicy (Albert Wylengowski), Barczewa (Maria Lobert), Reszla (Ewald Ditschkowski) jak też grupa z Dobrego Miasta.

Do pierwszych zawiązujących się stowarzyszeń należało Stowarzyszenie Mazurskie, które również identyfikowało się z niemiecką kulturą i językiem. W październiku 1990 roku grupa zainteresowanych osób spotkała się na pierwszych Rozmowach Mazurskich i uchwaliła statut stowarzyszenia.

Także w wielu innych miastach organizowały się osoby należące do mniejszości niemieckiej. W Szczytnie w styczniu 1991 roku zarejestrowane zostało Stowarzyszenie Kulturalne Niemców „Heimat” pod przewodnictwem Edmunda Kucińskiego, a w kwietniu 1991 roku Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Jodły” / „Tannen” w Ostródzie pod przewodnictwem Waltraud Mroczyńskiej, do którego dołączyła grupa z Olsztynka pod przewodnictwem Eckharda Wernera.

Bardzo ważnym wydarzeniem był zawarty 17.06.1991 roku traktat miedzy Niemcami i Republiką Polską o dobrym sąsiedztwie i przyjacielskiej współpracy, który niemieckim grupom ludności przyznawał prawo do finansowej pomocy ze strony niemieckiego i polskiego rządu jak też wsparcie i ochronę.

ZSNWiM  jest stowarzyszone ze Związkiem Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (VDG)  Stowarzyszenia (poza Związkiem)będące zrzeszone w ZSNWiM nie są zamieszczone na liście VDG.

ZARZĄD KADENCJI 2022-2025

Przewodniczący – Henryk Hoch

Zastępca przewodniczącego – Gerard Wichowski

Skarbnik – Monika Krzenzek

Numer KRS: 0000033926

Prusy Wschodnie Ostpreussen źródło: https://deutsche-schutzgebiete.de

Poniżej. Aktualny numer Miesięcznik informacyjno-kulturalny mniejszości niemieckiej MITTEILUNGSBLATT